Klimaatbericht

Trends in stormen zoals Friederike

12 maart 2018

Op 18 januari 2018 trok Storm Friederike over Nederland, waarvoor het KNMI code rood heeft afgekondigd. Op het hoogtepunt van de storm werd het volledige spoorverkeer gestaakt. Ook op de wegen waren grote problemen door omgewaaide vrachtwagens en op Schiphol werden meer dan 300 vluchten geannuleerd. We hebben samen met collega's uit Frankrijk en Engeland uitgezocht hoe de kans op zo'n storm veranderd is en wat daarvan de oorzaken zijn.

Friederike was een relatief kleine storm die snel van de Noordzee naar Duitsland en Tsjechië trok (figuur 1). Het gebied met windstoten boven de 118 kilometer per uur (gebied binnen de witte lijn) correspondeert vrij goed met het gebied met schademeldingen in de European Severe Weather Database (figuur 2). Als maat voor de kracht van stormen als Friederike nemen we het gemiddelde van de sterkste van de 3-uurlijkse windwaarnemingen per dag van elk weerstation binnen de zwarte rechthoek in figuur 1.

De waarnemingen laten een afname zien van ongeveer 15 procent zien van de kracht van de sterkste storm per winter sinds 1976. De kans op een storm als Friederike of sterker is nu daardoor ongeveer vier keer kleiner dan veertig jaar geleden. Deze getallen hebben grote onzekerheden, maar het is onwaarschijnlijk dat de afname toeval is. Eerdere studies van het KNMI en LSCE lieten ook al een afname van stormen boven land zien.

Klimaatmodellen berekenen echter een kleine toename van dit soort stormen. Tot nu toe is die nauwelijks zichtbaar, maar in berekeningen tot 2050 vinden we een toename van de windsnelheid van een paar procent. De oorzaak voor het verschil met de waargenomen trend is dat deze modellen de belangrijkste oorzaak van de afname niet meenemen: de verruwing van het landoppervlak door meer bossen, hoge gebouwen en windturbines. Andere kleinere factoren zijn langjarige weerfluctuaties en mogelijk luchtvervuiling. Om nauwkeurige windscenario’s boven land op te stellen zijn daarom scenario’s nodig van de toekomstige ruwheid en modellen die deze veranderingen goed naar wind vertalen.

 

Klimaatbericht door Geert Jan van Oldenborgh en Hylke de Vries

 

Figuur 1. Hoogste windstoot van 18 januari 2018 in de Harmonie verwachting van 0 uur die dag. De witte lijn geeft de gebieden aan waarbinnen windstoten van 118 kilometer per uur of meer werden verwacht. Bron:KNMI.
Figuur 1. Hoogste windstoot van 18 januari 2018 in de Harmonie verwachting van 0 uur die dag. De witte lijn geeft de gebieden aan waarbinnen windstoten van 118 kilometer per uur of meer werden verwacht. Bron: KNMI.
Figuur 2: Windschademeldingen (geel) op 18 januari 2018 in de European Severe Weather Database.
Figuur 2: Windschademeldingen (geel) op 18 januari 2018 in de European Severe Weather Database.
Figuur 3. Trend in de sterkste storm van de winter die lijkt op Friederike (dagelijks maximum van 3-uurlijkse wind, gemiddeld over het gebied van Friederike). De rode lijnen geven de beste fit aan met een afname van 16±8% (p~0.05).
Figuur 3. Trend in de sterkste storm van de winter die lijkt op Friederike (dagelijks maximum van 3-uurlijkse wind, gemiddeld over het gebied van Friederike). De rode lijnen geven de beste fit aan met een afname van 16±8% (p~0.05).

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Antarctisch warmterecord verbrijzeld door atmosferische rivier

    Op 18 maart 2022 gebeurde er in het Antarctische binnenland iets bijzonders. Normaal is het er ze...

    17 mei 2024 - Klimaatbericht
  2. Door satelliet EarthCARE meer begrip van klimaatverandering

    Eind mei wordt satelliet EarthCARE gelanceerd. EarthCARE is uitgerust met geavanceerde instrument...

    15 mei 2024 - Nieuwsbericht
  3. Meer zon in de lente

    Het KNMI houdt bij hoeveel zonnestraling het aardoppervlak bereikt, en ook hoe lang de zon schijn...

    14 mei 2024 - Klimaatbericht
  4. Noorderlicht komt zeldzaam zuidelijk boven Nederland door zonnestorm

    Vrijdag 10 mei bevond het noorderlicht zich boven Nederland. Dat het noorderlicht zo zuidelijk ko...

    13 mei 2024 - Nieuwsbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten